Re: Mit rynku – emigracja komentarzowa z bloga smootnego

Z racji, że dyskusja pod wpisem smootnego się ładnie rozwinęła i nie wygląda na to, aby szybko miała wygasnąć, a te ograniczenia liczby liter w komentarzach na blogspocie są irytujące, przenoszę się z komentarzami na swego wordpressa, gdzie można się rozpisać.

dziewic:

Jedną ze strukturalnych cech kapitalizmu jest „niszczenie”. Na co dzień przybiera ono formę produkcji bubli, tzn. sprzętu, który jest wyjątkowo nietrwały. Kapitalizm (ponownie: we wszystkich swoich odmianach) to przede wszystkim: przepływ pieniądza.

A kto powiedział, że trwałość przedmiotów powinna być jakąś uniwersalną, nadrzędną wartością? Istnieją bardzo fajne argumenty na nieetyczność produkowania dóbr trwających zbyt długo (nieekologiczność) . To nie jest jakaś immanentna cecha kapitalizmu, który koniecznie chce popędzać przepływ pieniądza, tylko konkretnej mentalności społeczeństw, którym przedmioty szybko się nudzą albo / i nie chce się im ich naprawiać. Tych preferujących trwałość jest na tyle niewielu, że ich potrzeby są realizowane w niewielkim stopniu. W konserwatywnej wiosce Amiszów popyt i podaż na trwałe/nietrwałe przedmioty będzie wyglądał inaczej niż w mieście pogrążonym w biegunce za modną nowością, a też będziesz miał tam kapitalizm [bo prywatne środki produkcji] i wymianę usług oraz produkcję takich czy innych towarów.

Znowu pretensje do kapitalizmu sprowadzają się po prostu do pretensji do ludzi, którzy żyją wkoło i wybierają inaczej, niż byś sobie tego życzył.

Istnieje jednak jeszcze jeden sposób na odblokowywanie popytu: wojna, czyli totalna destrukcja. I nie chodzi wcale o zabijanie ludzi, przede wszystkim chodzi o niszczenie budynków, sprzętów codziennego użytku oraz ranienie (zapotrzebowanie na lekarstwa i sprzęt medyczny). Wojna się opłaca. Oczywiście dla pojedynczego „potentata benzynowego” może nie, ale jeśli umówi się on z korporacją farmaceutyczną oraz gigantem budowlanym i nagle koszta lecą w dół, prawda? I nagle wojna staje się opłacalna.

Nie staje się. Tak mogą myśleć tylko jacyś popaprani keynsiści albo inni ludzie, którzy przegapili bastiatowski argument zbitej szyby. Gigant budowlany mógłby skorzystać równie dobrze na budowie kolejnych domów (drugich czy trzecich, bo kto mówi, że każdy ma posiadać wyłącznie jeden?) w innych lokacjach lub skoro zaczęliśmy od planowego postarzania, na proponowaniu update’ów. Przy odpowiedniej majętności ludzie mogą nie chcieć żyć w jednym domu całe życie, tylko jak resztę przedmiotów, wymieniać na nowe – burząc stare i stawiając sobie coś nowego. I co, gigant budowlany nie będzie miał roboty? Będzie miał. Nie trzeba więc wcale stawiać ludzi przymusowo przed koniecznością zafundowania sobie nowego schronienia, tym bardziej, że w wyniku wojen najczęściej kończą z niczym i zaczynają od kompletnego zera, więc nie mają nawet czego wydać na odbudowę tego, co już mieli. Więc to jest raczej lichy model biznesowy dla potentata.

On jest możliwy w jakimś stopniu dzisiaj, gdy państwo agresora zamierza zainstalować na terytorium podbitym jakiś posłuszny sobie rząd i żeby go utrzymać musi odbudować podstawową infrastrukturę, którą zresztą wcześniej zniszczyło. I to są kolejne wydatki z kieszeni podatników (tak samo jak na wojnę), których oni nigdy by nie ponieśli, gdyby mieli możliwość ich uniknięcia, nie decydując się w ogóle na takie wydatki – bo i po co? Masz jakieś korzyści z tego, że Polska wysłała do Iraku wojsko? Bo ja nie. A cywilom nic się w zasadzie nie odbudowuje, to jest ich problem, że na ich chałupę spadła bomba. Firma odbudowująca Irak, może sobie odbudować drogę czy wiadukt, ale prywatnej własności jaka ucierpiała w wyniku działań wojennych raczej średnio ją obchodzi.

Nie wspominając o tych, którzy przede wszystkim chcą wojny: producentach broni, bo co im po zwykłym śmiertelniku, który kupi dubeltówkę i wystrzeli z niej 10, czy nawet 100 naboi rocznie, skoro na wojnę bierze się karabiny wystrzeliwujące 100 pocisków na minutę? Wydaje mi się, że wojna jest wyjątkowo opłacalna.

Ano tak, zawsze muszą być gdzieś te demony – sprzedawcy broni. To też zresztą jest ciekawa kwestia, bo broń nie rozwija się w próżni i jej rozwój bardzo często podyktowany jest zmianami w prowadzeniu samej wojny. Ewolucja broni w kierunku wielostrzałowości łączy się z centralizacją władzy i powstawaniem egalitarnych państw narodowych, w których ludzie są równi, mają te same, powszechne obowiązki względem ojczyzny (np. służby wojskowej) i wojna przez to zyskuje masowy charakter, zatem potrzebne jest uzbrojenie o potencjale eliminacji bardzo wielu celów, bo tylu może brać udział w walce. Gdybyśmy żyli w jakimś typowym feudalizmie, gdzie walczy tylko część jakiejś warstwy społecznej, rozwój broni wyglądałby inaczej albo poszedł w zupełnie innym kierunku (większej precyzji lub jeszcze czegoś innego).

Poza tym, to nie jest kwestia jakichś nieuchronnych trybów historii i immanentnej rynkowej lepszości broni wielostrzałowej, która musiała zatryumfować – to, że sprzedawcy broni dziś handlują taką bronią, nie znaczy, że nie mogą zacząć handlować inną. Gdy skończy się popyt na szybkostrzelną i nikt tego nie będzie potrzebował, towar przestanie schodzić i trzeba będzie klienteli zaproponować coś innego. Ja bym wolał łazić z eleganckim, kieszonkowym derringerem niż M16, bo świadczyłoby to o zupełnie innym poziomie zagrożenia i potrzebie osobistej obrony. Broń na bardziej cywilizowane czasy.

Dla producentów broni byłoby korzystniej, gdyby mogli sprzedawać każdemu wszystko, niż gdy często jedynym klientem jest wyłącznie rząd i to tylko od jego polityki zależy, czy będzie jakaś wojna i państwu będą potrzebne większe dostawy towaru.

Moralne przyzwolenie zniknie bez państwa? Zapominasz – w tym i w wielu innych wypadkach – o podstawowym narzędziu kapitalizmu: reklamie (i mediach). Na razie reklamuje się gazowane napoje i maści na hemoroidy, ale co przeszkadza zrobić gigantyczną kampanię reklamową promującą wojnę? A media będą tym bardziej chętne do współpracy: wojna to reportaże z pola bitwy, to codzienne newsy, to większa oglądalność. I to wszystko zgodnie z zasadami kapitalizmu: inwestuję, zarabiam i nikt mnie nie ogranicza.

Wszystko, dosłownie każdy produkt można uznać za zgodny z zasadami kapitalizmu, a jego stworzenie za logicznie możliwe, jeśli podstawi się konsumentom w takich spekulacjach odpowiednio absurdalne potrzeby. Na tym zresztą polega zabawa libertarian w #takbędziewakapie – na ekspoloatowaniu różnych groteskowych motywów, najczęściej odwołujących się do fobicznego stereotypu okrutnego, barbarzyńskiego kapitalizmu osób o poglądach lewicowych i pojechaniu na nich jak najbardziej po bandzie, przy jednocześnie jak najlepszej próbie uzasadnienia, dlaczego tak właśnie będzie. I Ty w tym przykładzie idealnie wpasowujesz się w tę konwencję. Utrzymując się w tej stylistyce, my z Ciekiem zresztą już wymyśliliśmy wojnę na Kickstarterze. ;)

Tylko rozpatrując rzecz na serio, ludzie faktycznie takich potrzeb nie przejawiają i przejawiać nie będą. Zamiast zbierać fundusze na to, żeby osoby trzecie spuściły łomot osobom czwartym, wolą postawić sobie przy domu basen, kupić fortepian, dzieła sztuki albo dziesiąty wybajerowany sportowy samochód. A potem powiększyć garaż i wstawić piętnasty. Na cholerę komu wojna? Tylko politykom, do zerowania licznika długów.

A jeśli chodzi o sprzedawanie przemocy przez media, to wojna jest tak naprawdę fatalnym produktem. Nieźle może się sprzedać tylko sam jej wybuch, jako oczekiwany news, ale później jest tragicznie niemalownicza, kiepska kompozycyjnie i po prostu nudna, zwłaszcza jeśli nie można sprzedać zdobycia jakiejś pipidówki jako wielkiego tryumfu, bo nie wiadomo czy sytuacja się zaraz nie zmieni. To po fakcie widać dopiero, które potyczki, czasem zupełnie niespektakularne, miały największy wpływ na ostateczny rezultat. Wojna szybko się publice nudzi – mediom też przestaje się opłacać, zwłaszcza gdy palone są ich wozy transmisyjne albo w okolicach frontu zaczynają giną korespondenci. Po miesiącu wszyscy przełączają doniesienia wojenne mediów na cokolwiek innego, bo to się przejada.

Ludzie wolą oglądać wyreżyserowany, podbity dramaturgicznie show o gotowaniu, tańcu celebrytów na lodzie i tym podobne rzeczy. Jeśli rzeczywiście chcesz sprzedać przemoc, musisz iść raczej w tę stronę. Walki w klatce, gladiatorzy, turnieje rycerskie, sądy boże, publiczne egzekucje morderców czy pedofilów w rodzaju Trynkiewicza – cliffhanger i wielki finał z rostrzygnięciem po bloku reklamowym – to faktycznie można byłoby sprzedać, zwłaszcza jeśli pełniłoby to jeszcze jakąś dodatkową funkcję społeczną, jak bywało w przeszłości. „Czy Krzysztof Ibisz albo Hubert Urbański podniosą kciuk w górę czy opuszczą w dół? Dowiecie się już po krótkiej przerwie reklamowej!” Ale chaotyczną wojnę, w której gówno widać, nie wiadomo kto jest kim, o co walczy, nie ma żadnych bohaterów, nie ma pewności czy nie nastąpi zaraz jakiś przestój czy inne zawieszenie broni? Produkt musi być pod kontrolą producenta – wojna spod takiej kontroli może się bardzo szybko wymknąć.

Tak, wraz z usunięciem państwa gubi się moralne przyzwolenie, bo to państwo robi za dysponenta i najwyższą emanację woli wspólnoty, na której się opiera i z jakiej czerpie soki. A moralność również jest czymś publicznym i wspólnotowym. Jeśli więc państwo powstałe z sił wytwórczych każdego człowieka, uznaje że jakąś zasadę można okazjonalnie zawiesić, to to jest w zasadzie decyzja wspólnoty zarządzającej swoją moralnością i tak jest z reguły to traktowane, bo ludzie utożsamiają się ze swoim państwem, uznając, że powinni być mu posłuszni. W państwach demokratycznych zresztą ta odpowiedzialność za decyzję polityków przenosi się na wyborców (takich w końcu wybraliśmy, należy zaakceptować wyniki demokratycznych wyborów, sraty-taty, etc.), a później ostatecznie na wszystkich, bo wszyscy do tej wojny dołożyli te swoje podatkowe trzy grosze – wojna się sama nie sfinansowała. W końcu i to się akcpetuje, bo bez sensu jest się sprzeciwiać samemu sobie.

Wojna jest mętnym biznesem za cudze pieniądze, na cudzą odpowiedzialność. Gdyby Orlen + TVN24 + Mostostal + Zakłady Zbrojeniowe „Łucznik” za swą kasę chciały napaść jakichś talibów, to skończyłoby się tak, że talibowie oddelegowaliby ludzi do rozwalenia prezesów Orlenu, TVN24, Mostostalu i „Łucznika”, a nie walczyliby z Polakami jako takimi, bo i po co? Utożsamiasz się z interesami tych firm? Zaciągniesz się do ich prywatnych armii? Bo ja nie. Niech ich więc w samoobronie sobie eliminują – Polsat, Nitrochem i inny Budimex pewnie się bardzo ucieszą, że ich konkurencja się sama wyłożyła na takich konfliktach albo ponosi dodatkowe koszta, które się jej prawdopodobnie nie zwrócą. A oprócz potentatów benzynowych są jeszcze potentaci atomowi, potentaci wiatrowi, itp. i generalnie każdemu z nich jest na rękę, gdy rywale do podziału tortu osłabiają swoją pozycję albo są eksterminowani przez ludzi, jakim chcieli zaszkodzić.

Wojnę się rozpętuje na tej zasadzie, że do walki o cudze interesy angażuje się wszystkich, bo przynależą do konkretnej grupy etnicznej, religijnej, itp., z którą odczuwają wystarczająco silną więź, by przejmować się jej dobrem. I oni biorą na siebie ciosy, chroniąc tych, którym najbardziej jest na rękę wojnę prowadzić. Zauważ, jakiego rodzaju casus belli się szuka, jaką motywację do toczenia wojny przedstawia się społeczeństwu. „Naszych biją! Nasze wartości szargają!” Natomiast nikt palcem nie ruszy dla podmiotu biznesowego lub sojuszu takich podmiotów, którego cel istnienia jest zbyt trywialny, by się dla niego poświęcać. Nikt nie uwierzy, że prywatni komandosi z oddziałów Shella jadą walczyć z irackim analfabetyzmem, nierównościami społecznymi czy jeszcze czym innym. Do tego jest właśnie potrzebne państwo, aby zagwarantowało powszechne poparcie na zasadzie wspólnej tożsamości. I żeby wyłożyło fundusze zagrabione podatnikom na stół i za to wszystko zapłaciło. Wtedy dopiero, gdy to się uda, przemysł może się „załapać”.

Gdybyś nie musiał płacić za czyjąś wojnę, to byś nie zapłacił. I przytłaczająca liczba ludzi również tego by nie zrobiła, bo znalazłaby ważniejsze dla siebie wydatki. Wojny się toczą, bo ludzie nie mają wyboru i muszą za nie płacić. Na wolnym rynku jeśli nie podoba Ci się postępowanie jakiegoś podmiotu, możesz go odciąć od swojego wsparcia finansowego. Państwa nie odetniesz. I to jest kluczowa różnica – w pierwszym przypadku masz wpływ na przepływ kapitału, w tym drugim nie.

Przypominam Ci, że Jeffrey Sachs zmienił poglądy z liberalnych (okres kiedy pomagał przy „planie Balcerowicza”) na bardziej (przynajmniej jego zdaniem, nie moim) lewicowe (obecnie, sam to deklarował podczas wystąpienia w KP, o którym mowa w artykule), więc twój argument nie jest nawet nietrafiony – jest fałszywy.

A kiedy on miał te poglądy liberalne, skoro jeszcze w latach osiemdziesiątych zalecał państwowe interwencje w rynek (w Boliwii)? W przedszkolu? Tusk też może i miał poglądy liberalne, ale co z tego, skoro postępuje dokładnie wbrew nim?

Inna sprawa, że zupełnie uciekasz od kwestii bezrobocia. Pisałem, że bezrobocie jest potrzebne kapitalizmowi i kompetencje pracowników nie mają tu nic do rzeczy, ty zaś (typowy chwyt erystyczny) skupiłeś się na owych kompetencjach (tak jakbym uznał je za istotne) i mówiłeś jakie to państwo jest złe, że produkuje niekompetentnych.

Bezrobocie bardzo często może być w ogóle potrzebne ludziom. Jeżeli trochę sobie popracujesz i zdobędziesz wystarczające Ci środki do życia, by pożyć bez pracy przez kolejny rok czy dwa, to przez ten czas możesz sobie być bezrobotnym i może to być dla Ciebie nawet stanem preferowanym. Nie da się powiedzieć, jakie style życia i  modele utrzymywania się będą preferowane – można sobie przyjąć twarde robienie kasy przez 15 lat, by przez kolejne 40 nie ruszyć nawet palcem. I formalnie rzecz biorąc przez te 40 lat być bezrobotnym. Jeśli się da – jak ktoś tak woli, proszę bardzo.

Więc sama statystyka bezrobocia bez dodatkowego kontekstu nic nam nie powie. Co innego gdy jest 15% bezrobocie, bo upowszechnił się model rentierstwa, czy co drugie pokolenie nie musi pracować, bo otrzymało wypracowane przez dziadków i rodziców fundusze na życie. A co innego, gdy jak dziś, trudno w ogóle się czegokolwiek dorobić, nie ma z czego żyć, nie ma wielu alternatyw pracy, a jeśli jest, to nisko płatna, gdzie harować trzeba każdego dnia, a mimo tego i tak jest 13% bezrobocia. Najniższe wskaźniki bezrobocia są z kolei w obozach pracy, gdzie istnieje obowiązek pracy i jakoś też chyba nie jest w nich zbyt fajnie.

Czy bezrobocie jest dobre czy nie, to zależy jeszcze od wielu innych czynników. Ale patrząc na stan obecny kraju i realne opodatkowanie ludzi + ich kształcenie, to to są najistotniejsze powody bezrobocia dzisiaj, IMO – tu w Polsce czasu rzeczywistego, a nie w jakiejś wyimaginowanej krainie, w której może sobie być nawet 50% bezrobocia i panuje zadowolenie niepracujących z takiej sytuacji, żyjących ze zgromadzonych wcześniej środków.

Czy ekonomizm, ślepy na całe uniwersum procesów społecznych (które badają wykpieni przez Ciebie humaniści) nie jest prawdziwym resentymentem?

Nie. Prawdziwym resentymentem jest to uczucie, które w pewnym momencie życia skłoniło Cię do fantazjowania o przebudowie ludzkości i stawianiu tych wszystkich postulatów dotyczących przemiany życia społecznego. Resentymentem jest to uczucie, które stoi za ochotą gmerania przy „poziomie ludzkich pragnień” na skalę masową i ustalania nowych moralnych wytycznych dotyczących relacji międzyludzkich. A zwłaszcza to, co stoi za sprzeciwem wobec takiej a nie innej oceny swojej osoby w oczach innych.

Przecież to jest tak wyraźnie czysto apollińska recepta tworzona ku pokrzepieniu swego serca, że naprawdę trudno ją pomylić z czymkolwiek innym. Konstruowanie ludzi i światów, których nie ma, ale powinny być, abym czuł się dobrze. Ucieczka od ekonomizmu jest właśnie ucieczką w pozór. Babranie się w ekonomizmie jest zmierzeniem się z rzeczywistością i jej realnym potencjałem. Doskonale wiem o czym mówię, bo sam coś takiego przeżywałem, gdy kończyłem liceum i też miałem wielkie pretensje, że oto staję kompletnie nieprzygotowany do życia w świecie, który działa inaczej, niż chciałbym aby działał, nie respektuje i nie zachowuje się wobec mnie tak jak bym sobie tego życzył i coś przecież trzeba w nim  zmienić.

To jest zresztą bardzo częste u humanistów i oni są szczególnie skłonni popadać w takie nastroje, dlatego nie ma ma co do nich wychodzić z pretensjami, ale należy jasno określić z czym mają do czynienia i jakoś sensownie to rozładować. Humanistom trudniej przekładać na konkret swoją rolę w świecie, znaleźć w nim jakieś własne miejsce, które niosłoby im spełnienie i satysfakcję. Również z powodu wygórowanych oczekiwań. Niestety większości z nich to się nie udaje i albo w tym życiu dryfują, albo wreszcie zostają buntownikami pod sztandarami własnego nieprzystosowania, wylewając żale na wszystkich wkoło, kreśląc te apollińskie, rewolucyjne plany zmian całego społeczeństwa, w jakim nie mogą się odnaleźć.

Znam to na pamięć – been there, done that. Poniekąd wciąż do pewnego stopnia jakoś w tym tkwię, bo przecież domagam się bardzo radykalnych zmian i nie akceptuję w pełni dzisiejszej rzeczywistości, ale przynajmniej przestali mi przeszkadzać ludzie – tacy jakimi teraz są. Sprzeciwiam się barierom jakie się przed nimi stawia, natomiast nie mam zamiaru walczyć z ich naturą, moralnością i tym jak chcą się do siebie odnosić, bo to jest ich sprawa, a nie mój tzw. ból dupy. Nie mam żalu do pieniądza czy własności, uznaję że mogą pełnić bardzo pożyteczną rolę wskaźników i miar osobistego, dionizyjskiego apetytu na życie i pomocnych instytucji w uzewnętrznianiu swej wewnętrznej struktury – zwłaszcza gdyby odciąc od nich pasącego się na nich Lewiatana. W przeciwieństwie do całej zgrai humanistów, nie uciekam pod spódnicę wspólnot, społeczeństwa i jakiegoś pieprzonego solidaryzmu, bo nie zamierzam się od tego wszystkiego współuzależniać, bezpieczniacko zakładając, że nigdy nie będę w stanie stać o własnych siłach i doskonale zdając sobie sprawę, że częściowo moje wcześniejsze niedostosowanie to właśnie kwestia słuchania podobnej trucizny. I uleganiu jej. Płynącej z ust humanistów żyjących przede mną, tak zresztą do mnie podobnych. Tyle, że ja się w końcu zbuntowałem, odciąłem od nich i nigdy nie poszedłem ich drogą.